نظارت و ارزیابی، حلقه گمشده المپیاد
باشگاه دانشپژوهان جوان به عنوان یگانه مرجع المپیادهای علمی ایران میکوشد این مسابقه را به بهترین شکل برگزار کند و هر سال نتیجهی تیمهای ایران را در المپیادهای جهانی بهبود دهد. اعضای این باشگاه و کمیتههای علمی نیز همگی دغدغهی دانش دارند و کار خود را به بهترین شکل انجام میدهند. اما دسترسی به افراد زبده و دلسوز در تمام سطوح دانشآموزی و پهنهی وسیع ایران ممکن نیست.
برای رفع نیاز دانشآموزان سراسر کشور به آموزشهای تخصصی در بخش المپیاد، مدرسین و مؤسسات زیادی فعال هستند و هر یک با توجه به توان خود قصد دارند باعث پیشرفتی در این فرایند شوند. البته واضح است که چرخ دانش و کارآیی این مؤسسات بدون گردش مالی قابل قبول، از چرخش میایستد، پس چارهای جز ارائهی خدمات در قبال دریافت هزینه ندارند. حالا این سوال پیش میآید که آیا ارزش خدمات ارایه شده با هزینههای دریافت شده برابر است؟ چه کسی میتواند این ارزیابی را انجام دهد؟ نهادهای قانونی یا مردم؟
پردهی اول:
اعلام میشود که منابع المپیاد شیمی و ریاضی و فیزیک کتابهای درسی دبیرستان هستند، این شوخی جالبی است. در همهی سالها سوالاتی فراتر از مطالب درسی در المپیادها مطرح شده است که دانشآموز نمیداند برای یادگیری آنها باید چه بخواند و البته با توجه به مشخص نشدن سطح مورد نیاز، اگر منابع را هم بداند، نمیتواند برنامهریزی درستی داشته باشد. سالها پیش با مسوولین باشگاه چند جلسهای داشتم و قرار شد برای آشناتر شدن بچهها با جو المپیاد و اعضای کمیتههای علمی با جو دانشآموزی و مدارس، منابع منتخب باشگاه برای مرحلهی اول و دوم اعلام شود. در این جلسات مقرر شد کتابهای منتخبی که سرفصلهای مورد نظر را دارند و حدود آن سرفصل (مثلا اینکه ریاضی پیشرفته میخواهد یا نه) برای دانشآموز معلوم شود و همین منابع در مرحلهی اول و دوم که رقابت سراسری هستند مورد آزمون قرار گیرند. اما با گذشت زمان بسیار، هنوز این منابع مشخص نشده و در استانها و شهرهای مختلف یا حتی مدارس همسایه کاملاً سلیقهای با این موضوع برخورد میشود و ممکن است دانشآموزی که تلاش بیشتری داشته، به دلیل ناآگاهی از مسیر و منابع، موفقیت کمتری به دست آورد.
پردهی دوم:
آموزش المپیاد، یک آموزش رسمی نیست و کالایی لوکس قلمداد میشود. نیروهای این حوزه نیز از جایی نظارت و ارزیابی نمیشوند و هر کس میتواند کالای خود را با تبلیغات گسترده، بهتر از آنچه هست جلوه دهد (حتماً این موضوع برای من و آیریسک هم صادق است!) بارها پیگیر بودهایم که نهادی دولتی و متصدی آموزش، نظارت را بر عهده گیرد یا حداقل معیارهایی برای امتیازبندی مدرسین و موسسات ارایه شود، اما هنوز به نتیجهای نرسیدهایم. در آخرین جلسه با آقای دکتر شجاعی (ریاست سمپاد و دانشپژوهان جوان) ایشان خاطر نشان کردند که اصلاً و صراحتاً از ورود به این مسایل منع شدهاند و خلاء قانونی برای اینگونه ارزیابیها وجود دارد.
پردهی سوم:
رفاقت در المپیاد پررنگ است! اثرات این موضوع حتی در باشگاه دانش پژوهان جوان هم دیده میشود. مثلا سایت آیریسک که در مقاطع زیادی بیش از نیم میلیون بازدید هفتگی دارد، هیچگاه از طرف سایت باشگاه توصیه نشده است، اما سایتهایی که آخرین بازدید مدیر آن به سالها پیش بازمیگردد، همواره در بخش سایتهای پیشنهادی باشگاه قرار دارند (البته از خود سایت باشگاه هم نباید بگذریم که بسیار قوی و پر محتوا طراحی شده است و روزانه و هفتگی آموزشها و اخبار را در اختیار دانشآموزان قرار میدهد!!!)
پردهی چهارم:
هر سال دیده میشود که تعدادی از اعضای کمیتههای علمی، در مدارس و مؤسسات مشغول به تدریس هستند. فرض را بر این میگذاریم که همهچیز سالم و حرفهای پیش برود، اما با روحیهی خراب دانشآموزانی که از این امکان بهره ندارند چه کنیم؟ با وجود اختلافهایی کمتر از هزارم درصد در اعلام مدالهای طلا و نقره در سال جاری، آیا بهتر نیست قوانین تدریس اعضای کمیته بازنگری شود؟
پردهی پنجم:
ناشرین المپیادی خوبی در حال فعالیت و تولید منابع ارزشمند مطالعاتی هستند، ولی منابع مشابه زیادی تولید شدهاند که نیاز به یک بررسی دقیق دارند. مثلا کتاب سوالات مرحلهی اول المپیاد را چند ناشر آماده کردهاند که دانشآموز را برای انتخاب بهتر سر در گم میکند. اگرچه این رتبهبندی منابع، در کنکور یا دانشگاه هم انجام نشده، اما بازار کنکور یک بازار پر مخاطب و شناخته شده است و در هر شهری افراد زیادی با آن سر و کار دارند، اما حتی نام “المپیاد” در بسیاری نقاط تازه به گوش مسئولین و دانشآموزان رسیده است، چه برسد به آنکه منابع آن ارزیابی و شناخته شده باشند. همینطور دانشجویانی که کتاب انتخاب میکنند پختگی لازم برای این انتخاب را دارند، اما دانشآموزان دبیرستانی در اولین گامهای انتخاب منابع علمی هستند. پیشنهادم این است که زیرمجموعهی کمیتههای علمی، بخشی هم برای ارزیابی کتابهای المپیاد تشکیل شود و با معیارهای مشخص، آنها را رتبهبندی نمایند.
فعلا همین، یاحق
پینوشت: در مهرماه ۱۳۹۵ بهروزرسانی شد.
دیدگاه خود را بنویسید
دیدگاهها (7)
[…] چیزی بزرگترین گمشدهی دنیای المپیاد است؟ بخوانید: نظارت و ارزیابی، حلقه گمشده المپیاد خوش بگذره، یاحق یاحق کمی با من به باورهایم شک […]
سلام . آقای مهندس ببخشید کتابه المپیاد های شیمی ایران که جلد دومش تالیف شماست ، ویرایش جدیدی برای امسال داره یا همون دوره های قبلیه رو داره؟
ممنون میشم اگه پاسخ بدین.
سلام استاد . تا حدودی به این موضوع اشاره کردید امابه نظر من و تمام اقلیت المپیادی شهرستانی حلقه گمشده المپیاد توزیع نامتوازن منابع بین پایتخت و شهرستان هاست . ما شهرستانی ها هم می شنویم در حلی و انرژی اتمی چه می گذرد . ما هم تا آخرین قطره خونمان مبارزه می کنیم ! اما متاسفانه و باز هم متاسفانه آیریسک و تقریبا تمام موسسات شرایطی آرمانی برای همه دانش پژوهان شهرستانی در نظر گرفته و قبول ندارد که شرکت در کلاس ها و بسیاری از برنامه ها از نظر زمان و شاید حتی هزینه برای المپیادی های شهرستانی سخت باشد. ممکن است بفرمایید المپیادی یعنی کسی که در راه کسب علم سختی بیشتری می بیند و این سختی ها عادیست . اما در اینصورت تمام سختی ها باز هم برای شهرستانی هاست . سرتان را درد نیاورم فقط خواستم بگویم این ور و آن ور کشور هم المپیادی پیدا می شود !
سلام فاضل،
حرف شما را قبول دارم و در حال تلاش برای این هستیم که در تمام شهرها با توجه به سطح امکانات و تقویت نیروهای بومی، المپیاد را ریشهای گسترش دهیم. برای همین است که نمایندگیهای آیریسک مثل کلاسهای تهران طولانیمدت و نسبت به درآمد هر شهرستان جزو کلاسهای کمهزینه برنامهریزی شده است.
امیدواریم این فشار وارد شده به بچههای شهرستانی به همت خودتان و مسوولین منطقهای، هر روز کمتر شود.
سلام استاد . ممنون از توجهتون .
و بسیار ممنون از تلاشتون برای این امر .
سلام.
در قسمت چهارم که نوشتید قطعا موضوع خیلی پیچیده تری هست.از این نظر افرادی که مدال آور سال های گذشته میباشند وقتی که در کمیته عضو میشن و به بعضی از مدرسه ها هم وارد میشن قطعا یک امدادی رو به دانش آموزاشون میرسونن. چرا که بعضی هاشونو دیدم که میگن باید ببینیم که کمیته ی امسال کیا هستن تا بتونیم بگیم قبولید یا نه . و این موضوعات فقط مربوط به بعضی از مدارس خاص یا بهتر بگم به ظاهر خاص هست.امیدوارم این موضوع در المپیاد هر چه زود تر کمرنگ تر بشه ،و از شما هم که با تجربه هستید درخواست دارم که حداقل ،نامه ای به باشگاه برای اعتراض بزنید.
ممنون.
سلام ناشناس عزیز!
من هم امیدوارم این مشکل به زودی برطرف بشه.